Realizacja przedsięwzięć biznesowych, czy to związanych z bieżącą (operacyjną) działalnością funkcjonowania przedsiębiorstwa czy projektami inwestycyjnymi, często wymaga pozyskania źródeł finansowania. Główne źródła finansowania:
- Kapitał własny (equity) – wnoszony przez właścicieli, jest bezzwrotny i daje prawo do udziału w zyskach
- Kapitał obcy (dłużny) – obciążony jest koniecznością ponoszenia kosztów obsługi długu i musi być zwrócony w określonym momencie w przyszłości
Strategia finansowania kapitałem własnym może przyjmować różną formę:
- Kapitał wniesiony przez wspólników w fazie zakładania przedsiębiorstwa
- Finansowanie rozwoju przez wykorzystanie zysków z ubiegłych okresów
- Zewnętrzny kapitał własny – emisja akcji, inwestor private equity, inwestor strategiczny
Brak konieczności regulowania zobowiązań, wynikających z oprocentowania kapitału obcego, prosta forma organizacyjna finansowania czy długoterminowy charakter kapitału to główne zalety finansowania kapitałem własnym. Z drugiej strony finansowanie kapitałem własnym cechuje się wyższym kosztem aniżeli kapitałem dłużnym, a w przypadku pozyskania inwestora może on ingerować w szerokim stopniu w zarządzanie firmą, co nie każdy właściciel akceptuje.
W spółkach kapitałowych finansowanie kapitałem własnym może nastąpić w formie podwyższenia kapitału. Art. 257 § 2 Kodeks spółek handlowych wskazuje że „podwyższenie kapitału zakładowego następuje przez podwyższenie wartości nominalnej udziałów istniejących lub ustanowienie nowych”. Jeżeli podwyższenie kapitału zakładowego następuje na mocy dotychczasowych postanowień umowy spółki, podwyższenie takie nie wymaga zmiany umowy spółki. Podwyższenie kapitału zakładowego może zostać pokryte wkładem nie pieniężnym – aport. O podwyższeniu decyduje zgromadzenie wspólników w drodze uchwały.
Kolejną formą finansowania kapitałem własnym jest dopłata do kapitału. Szczególną zaletą tej formy finansowania jest jej elastyczność, wspólnicy mogą korzystać z tego rodzaju finansowania w dowolnym czasie i niezbędnej kwocie. Regulacje dotyczące wnoszenia dopłat w spółce z o.o. szczegółowo opisuje Kodeks spółek handlowych w art. 177-179. Zaznaczmy, iż ten rodzaj finansowania ma charakter fakultatywny, tj. dający taką możliwość a nie obowiązek. Jedyny warunek formalny jaki musi zostać spełniony, to opcja dopłaty musi zostać zawarta w umowie spółki. Jeżeli umowa spółki nie zakłada takiej możliwości, to by móc dokonać dopłaty do kapitału należy dokonać zmiany umowy spółki. Zmiana umowy spółki wymaga uchwały wspólników zaprotokołowanej przez notariusza i wpisu do KRS (art. 255 § 1 i 3 k.s.h.). Przykładowy zapis w umowie spółki może brzmieć następująco:
- Wspólnicy zobowiązują się do dopłat, które mogą być nakładane równomiernie w stosunku do ich udziałów. Wysokość i terminy dopłat oznaczane będą w miarę potrzeby uchwałą wspólników.
- Dopłaty nakładane mogą być jednokrotnie bądź wielokrotnie, przy czym ich łączna wysokość nie może przekroczyć dziesięciokrotności wartości nominalnej udziału.
Przykład:
Kapitał zakładowy: 1 600 000 PLN
Wartość nominalna 1 udziału: 100 PLN
Liczba udziałów: 16 000
Zapis w umowie spółki: Dopłaty nakładane mogą być jednokrotnie bądź wielokrotnie, przy czym ich łączna wysokość nie może przekroczyć dziesięciokrotności wartości nominalnej udziału. Maksymalna możliwa dopłata do kapitału wynosi 16 000 000 PLN.
Wspólnicy spółki postanowili dokonać dopłaty do kapitału w wysokości 150 tys. PLN. Dopłata przypadająca na 1 udział wyniesie: 150 tys./16 tys. = 9,375 PLN.
Wysokość i terminy dopłat są wskazywane uchwałą wspólników. Dopłaty są nakładane równomiernie w stosunku do udziałów wspólników. Wspólnik, który dysponuje większą liczbą udziałów, będzie w większym stopniu obciążony obowiązkiem dopłaty. Główne zalety tej formy finansowania to:
- elastyczność wysokości kwot i terminów dopłat
- prosta forma finansowania – zwykła forma uchwały
- brak konieczności zgłaszania do KRS
W kolejnym artykule przedstawimy kwestię związane z finansowaniem kapitałem obcym – formy finansowania, wady i zalety oraz z jakimi wymogami może spotkać się przedsiębiorca zawierający umowę kredytową zanim otrzyma środki pieniężne.